Kto może ogłosić upadłość konsumencką, kiedy nie można jej ogłosić? - BM Restrukturyzacje - BM Restrukturyzacje

Kto może ogłosić upadłość konsumencką, kiedy nie można jej ogłosić?

20/07/2021

Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej w ciągu ostatnich 6 lat upadłość konsumencką ogłosiło 48 746 osób. Najmłodsza osoba wobec której ogłoszono upadłość konsumencką ma 14 lat, a najstarsza – 90. Przedział ten jest ogromny, dlatego też warto zadać sobie pytanie: kto właściwie może ogłosić upadłość konsumencką? Jak sugeruje sama nazwa instytucji – upadłość konsumencka – skierowana jest wyłącznie do określonych osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

Zakres podmiotowy upadłości konsumenckiej reguluje art. 4911 ustawy Prawo Upadłościowe (dalej: PU), z którego wynika, że upadłość ta może być stosowana wobec osób fizycznych, do których nie mają zastosowania przepisy określające zakres postępowania prowadzonego na zasadach ogólnych. Oznacza to, że upadłości konsumenckiej nie mogą ogłosić:

  • Przedsiębiorcy, czyli osoby fizyczne prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową,
  • Wspólnicy osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, są to:
  • wspólnicy spółki jawnej,
  • komplementariusze w spółce komandytowej,
  • komplementariusze w spółce komandytowo-akcyjnej
  • wspólnicy spółki partnerskiej.

Upadłości konsumenckiej skierowana jest przede wszystkim do osób fizycznych, które nigdy nie prowadziły działalności gospodarczej. Należy jednak zaznaczyć, że można ogłosić upadłość konsumencką także wobec dłużnika, który jeszcze niedawno prowadził działalność gospodarczą, był wspólnikiem czy komplementariuszem w spółce – wystarczy, aby najpóźniej dzień przed złożeniem wniosku został on wykreślony z właściwego rejestru. Prawo upadłościowe pozwala nawet na oddłużenie konsumenckie udziałowców i członków organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcjonariuszy i członków organów spółki akcyjnej, a także komandytariuszy w spółce komandytowej oraz akcjonariuszy w spółce komandytowo-akcyjnej.

Zdolność upadłościową mają osoby fizyczne o określonych cechach. W przypadku braku zdolności procesowej – tzn. braku pełnej zdolności do czynności prawnych – wszelkie czynności w postępowaniu są dokonywane przez przedstawicieli ustawowych. W ten sposób upadłość konsumencką można ogłosić wobec osoby ubezwłasnowolnionej czy małoletniej – wystarczy, aby rodzic będący przedstawicielem ustawowym złożył wniosek upadłościowy.

Zgodnie z ustawą, aby wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej został rozpatrzony pozytywnie zadłużony musi spełnić łącznie następujące przesłanki:

  • Być osobą fizyczną nie prowadząca działalności gospodarczej,
  • Być niewypłacalny, co jest jednoznaczne z utratą zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza 3 miesiące.

Co do zasady, uprawionym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest sam dłużnik – niewypłacalna osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Warto jednak dokonać interpretacji art. 8 PU, z którego wynika, że postępowanie upadłościowe w stosunku do osób fizycznych może mieć zastosowanie również wobec osoby, która była przedsiębiorcą, także po zakończeniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia tej osoby z właściwego rejestru (np. CEIDG) nie upłynął jeszcze rok. Dotyczy to również osób fizycznych, które nie były wpisane do właściwego rejestru przedsiębiorców, ale faktycznie wykonywały działalność gospodarczą (art. 9 PU). Zasada ta odnosi się również do osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych – a zatem wspólników spółek jawnych, partnerów i komplementariuszy. W powyższych przypadkach to wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, jednak musi to nastąpić w okresie roku od dnia zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez dłużnika.

Sąd każdorazowo bada zarówno działania, jak i zaniechania dłużnika, które doprowadziły do stanu niewypłacalności lub jego istotnego zwiększenia. Jak wynika z art. 49114a ust. 1 PU, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób intencjonalny, to co do zasady sąd odmówi umorzenia zobowiązań upadłego. Należy również pamiętać o regule, zgodnie z którą oddłużenie jest możliwe raz na 10 lat. Oddłużenie jest wyjątkiem, a nie zasadą – dłużnik może skorzystać z procedury oddłużeniowej tylko w wyjątkowych przypadkach i tylko wtedy, gdy daje gwarancję, że oddłużenie wykorzysta na nowy start w życiu i nie będzie się już „lekkomyślnie” zadłużał. Dlatego, jeśli wobec dłużnika (upadłego) wydano orzeczenie sądowe, mocą którego doszło do umorzenia części lub całości jego zobowiązań, a następnie w okresie 10 lat dłużnik ponownie doprowadził się do stanu niewypłacalności i po raz kolejny składa wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, to w takiej sytuacji Sąd dokona odmowy oddłużenia. Wyjątkowo w w/w sytuacjach może dojść do oddłużenia, jeśli jest to uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi – zależy to jednak od konkretnego przypadku.

 

Upadłość konsumencka to niewątpliwie najskuteczniejsza forma oddłużenia. Procedura oddłużeniowa składa się z kilku etapów, wymaga sporządzenia wniosku oraz licznych odpowiedzi na wezwania Sądu czy Syndyka Masy Upadłości, dlatego warto skorzystać z pomocy doświadczonego doradcy prawnego. Zachęcamy do kontaktu z BM Restrukturyzacje – oferujemy kompleksowe wsparcie i obsługę w zakresie upadłości konsumenckiej. Zapraszamy do skorzystania z naszego formularza kontaktowego.